Madenlerde iş güvenliği ve dijitalleşme kural

Türkiye, Bartın’daki maden faciasında hayatını kaybeden 41 emekçinin yasını tutarken madenlerdeki ihmaller ve faciaların önüne geçmenin yolları da tartışılıyor. Madencilikte yanılgıya yer olmadığını belirten uzmanlar, iş güvenliği tedbirlerinin artırılması, çalışanın eğitilmesi ve maden ocaklarında kontrolün sıklaştırılması gerektiğine dikkat çekiyor. Ayrıyeten faciaların önüne geçmek için madenlerde dijitalleşme de şart!

‘Riskleri ortadan kaldıralım’

Maden facialarının bir daha yaşanmaması için risklerin ortadan kaldırılması gerektiğini belirten İş Güvenliği Uzmanı Dr. Şebnem Akman Balta, “Çözüm iş güvenliğinde. Bu faciaların bir daha olmaması için en değerlisi riski ortadan kaldırmaktır. Riski ortadan kaldıramıyorsak riski asgariye indirmemiz gerekir. Bilhassa ferdî gözetici donanımların tam olması gerekir. Bu noktada büyük bir envanter çalışması, elimizdeki tüm materyallerin kâfi olup olmadığına, madenlerimizde çalışan total personel sayısına bakmamız gerekiyor. Bu saatten itibaren devlet, patron yahut emekçiyi suçlamadan evvel biz nerden başlamalıyız ona bakmalıyız” dedi.

‘Mekanik havalandırma kullanılmalı’

Özellikle havalandırma düzenlemelerinin ehemmiyetine dikkat çeken Balta, “Doğal havalandırma yerine mekanik havalandırma kullanılmalı. Metan gazını uzaklaştırma konusunda demek ki bir zafiyet yaşıyoruz. Bu zafiyet teknik aygıtlardan mı kaynaklanıyor yoksa teknik aygıt kullanırken mi yanılgı yapıyoruz bunu incelemeliyiz. Çalışanlarımızın eğitimleri ne kadar hakikat? Kaç personele kaç maden mühendisi, kaç çalışana kaç iş güvenliği uzmanı gerekli? İş güvenliği uzmanıyla maden mühendisi ortasındaki bağlantının çok sağlıklı kurulması, patron, emekçi, usta başı, nezaretçi yahut yönetici, maden mühendisi ortasındaki ahenk çok değerli. Biz olduktan sonraki tahlillerde aslında güzeliz. En değerli mevzu proaktif çalışma. Bunu da iş güvenliğiyle, periyodik denetimlerle, aygıt denetimleriyle, alev almaz kablolarla çözebiliriz. Tahkimat idaresi seçimimiz de çok önemli” diye konuştu.

Personelin vazifesi büyük

“Personel çok nitelikli olmalı” diyen Baltan, “Niteliksiz işçi gaz ölçümü yapmamalı. Her vardiyada üç saatte bir metan ölçümü yapılmalı. Şayet biz bunu çok başarılı yapamadıysak her saatte bir yapmalıyız. Yönetmelikte bunu düzenlemeliyiz. Bilhassa metan gazı yüzde 1 olduğunda gaz oranı düşürmek için gerekli tedbiri çok süratli bir biçimde almalıyız. Gerekirse grizulu bölgeyi de kapatmalıyız. Metanın alev alması önlenmeli. Bilhassa elektrik ekipmanı kullanmamaya dikkat etmeli. Fünye ile patlatma yapmamalıyız. Pilomatik ekipman kullanabiliyor muyuz? Örneğin yapılan lağım atışmalarında ayakta yahut ayaktan yirmi metre uzaklıkta havada yüzde 1’den fazla da metan bulunmamalı” sözlerini kullandı.

‘Havayolu kesimi kadar katı olmalı’

Havayolu kesimindeki iş güvenliği uygulamaları kadar katı bir formda madencilikte de kurallara uyulması gerektiğini lisana getiren Baltan, “Havayolu nakliyeciliği süreçleri ve çalışma şartları tehlikeler ve riskler nasıl yönetiliyorsa birebir biçimde maden ocakları için de sistem kurulabilir, yönetmelikler yenilenebilir. Periyodik denetimler ve vardiyalar, vardiya değişimlerinde defterler daha sistematik tutulabilir. Bilhassa havayolu dalındaki iş güvenliği konularını maden ocaklarında da kullanmalıyız. Uçak kazaları daha az rastlanmakta, zira gerekli olan tüm kurallar çok katı bir formda uygulanır. Madencilik kesiminde bu kadar katı uygulanırsa kazalar önlenebilir” diye konuştu.

En riskli sektörlerden

Madencilikte teknolojik gelişmeler hakkında bilgi veren Elektrik Elektronik Yüksek Mühendisi Ecehan Ersöz ise “Maden arama çalışmaları çalışma kurallarının zorluğu ve riski bakımından en önde gelen kesimlerden. İş sıhhati ve güvenliği manasında önlemler son derece değerli. Bunun yanında çalışma ortamının durumunun izlenmesi, çalışma planının oluşturulması, acil durum ve ihtar sistemlerinin tasarımı ve yönetilmesi de yeniden tıpkı oranda önemli” dedi.

‘Akıllı kararlar veriyor’

Madencilikteki dijitalleşme çalışmaları hakkında ise Ersöz, “Endüstri 4.0’ın maden arama süreçlerindeki uygulamaları Mining 4.0 ve D&B (Drill and Blasting) 4.0 olarak geliştirilmeye devam ediyor. Sanayi 4.0 teknolojileri bilhassa objelerin interneti ve data kullanımıyla akıllı kararlar verilmesine takviye oluyor. Örneğin GPS güdümlü delme sistemleri, delmeyi 10 santimetreye kadar hassas bir biçimde pozisyonlandırma özelliğine sahip olabiliyor. Bu hususlarda geliştirmeler devam ediyor. 3 boyutlu teçhizat navigasyonu, besleme hizalaması, sondaj ve raporlama sağlayabiliyor. Yanlışsız bilgiler kullanılarak sürecin izlenmesine ve belirlenen yoldan asgarî sapmayı sağlayacak değişikliklerin yapılmasına yardımcı olabiliyor. Bu uygulamalar tatbikatlar için uzaktan çalıştırılarak saha çalışanının güvenliğine katkı sağlayabilir” diye konuştu.

‘Kokuyla ikaz yapıyor’

Madenlerdeki acil durumlarda ise manuel yahut uzaktan kumandalı ünitelerin acil müdahale prosedürlerinin başladığını belirten net ve keskin bir koku gönderen ihtar sistemlerinin kullanılabileceğini kaydeden Ersöz, “Yine uygulamalarda optimizasyon için patlatma simülasyonu, patlatma tasarımı için topografya ve kaya gereci özellikleri üzere arazi yüzey bilgilerini kullanılabiliyor. Yapay zekâ yardımıyla kaya savrulması, sismik titreşim ve patlamalardaki parçalanma boyutu üzere bahislerde yanılgı olasılıklarını azaltan uygulamalar üzerinde çalışılıyor” sözlerini kullandı.

‘Geliştirmeler devam ediyor’

Dünyada birçok farklı uygulamanın hayata geçtiğini lisana getiren Ersöz şunları söyledi: “Nesnelerin interneti ve Sanayi 4.0’ın madencilik süreçlerinde kullanımında yanlışsız sondaj hizalaması, verimli patlatma, gerçek vakitli izleme ve sondaj optimizasyonu, düzgünleştirilmiş parçalanma üzere yararlar sağlanması için geliştirilmeler devam ediyor. Dünyada madenlerdeki birçok sürecin dijital uygulamalarla kontaklı hale gelmesi ile ilgili bahislerde araştırma ve çalışmalar devam ediyor. Denetim ve otomasyon madenciliğe de ileride büyük katkı sağlayacak.”

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı